Tłumaczenia tej strony

Dlaczego szkoły powinny używać wyłącznie wolnego oprogramowania

Richard Stallman

Są powody, dla których w ogóle wszyscy użytkownicy komputerów powinni obstawać przy wolnym oprogramowaniu. Daje one bowiem użytkownikom możliwość kontrolowania ich własnych komputerów – przy oprogramowaniu prawnie zastrzeżonym komputer robi to, czego chce właściciel oprogramowania, a nie to, czego wy chcecie. Wolne oprogramowanie daje także użytkownikom prawo do współpracowania ze sobą, do prowadzenia uczciwego życia. Dokładnie tak, jak uczy się tego w szkołach.

Ale sš także specyficzne powody, dla których szkoły powinny zwrócić się ku wolnemu oprogramowaniu. W tym artykule postaramy się je omówić.

Po pierwsze wolne oprogramowanie pozwala szkołom zaoszczędzić pieniądze. Nawet w najbogatszych krajach szkoły cierpią na ich brak. Wolne oprogramowanie daje szkołom, podobnie jak i innym użytkownikom, prawo do kopiowania i rozpowszechniania programów, tak że szkoła może zrobić kopie dla wszystkich komputerów, jakie są w jej posiadaniu. Biednym krajom pozwala to zlikwidować „cyfrową barierę”[1].

Ta oczywista przyczyna, choć istotna, jest raczej powierzchowna. Producenci oprogramowania prawnie zastrzeżonego mogą wyeliminować tę różnicę poprzez podarowanie kopii programów szkołom. (Uważajcie! – szkoły, które przyjmują takie propozycje, mogą w przyszłości być zmuszone do płacenia za aktualizacje programów). Dlatego przejdźmy do głębszych przyczyn.

Szkoły powinny wychowywać swoich uczniów tak, by korzyści odnosiło całe społeczeństwo. Z tego powodu powinny promować używanie wolnego oprogramowania dokładnie tak, jak teraz promuje się w nich odzyskiwanie surowców wtórnych. Jeśli szkoły będą uczyć wolnego oprogramowania, to uczniowie będą go używać także po skończeniu szkoły. To pomoże społeczności jako całości uniknąć zdominowania (i oszukania) przez wielkie korporacje. Korporacje bowiem oferują szkołom bezpłatne próbki z tego samego powodu, dla którego firmy tytoniowe rozprowadzają bezpłatne papierosy: żeby dziecko uzależnić[2]. W momencie gdy uczniowie dorosną i skończą szkołę nie będą im już dawać zniżek.

Wolne oprogramowanie pozwala studentom uczyć się, w jaki sposób działają programy. Kiedy uczniowie osiągają wiek kilkunastu lat część z nich chce się nauczyć wszystkiego, czego tylko można się nauczyć o komputerze i jego oprogramowaniu. To jest właśnie wiek, w  którym powinni się tego uczyć ludzie chcący zostać dobrymi programistami. Żeby nauczyć się pisać dobre programy, uczniowie muszą przestudiować mnóstwo kodu źródłowego i mnóstwo kodu napisać. Muszą poznawać i rozumieć prawdziwe programy, z których ludzie naprawdę korzystają. I będą ogromnie zaciekawieni kodem źródłowym tych programów, których sami codziennie używają.

Oprogramowanie prawnie zastrzeżone odrzuca ten głód wiedzy; mówi „Informacje, których pragniesz, są tajemnicą – uczenie się jest zakazane!”. Tymczasem wolne oprogramowanie zachęca każdego do nauki. Społeczność wolnego oprogramowania odrzuca „kastę kapłanów techniki”, którzy utrzymują zwykłych ludzi w niewiedzy, w jaki sposób technika naprawdę działa; zachęcamy uczniów w każdym wieku i z każdej grupy społecznej do studiowania kodu źródłowego i nauczenia się tak wiele, jak tylko zechcą. Szkoły korzystające z wolnego oprogramowania zachęcają utalentowanych uczniów do czynienia dalszych postępów.

Kolejna przyczyna jest jeszcze głębsza, niż poprzednia. Oczekujemy od szkół uczenia podstawowych faktów i użytecznych umiejętności, ale nie jest to ich całe zadanie. Najbardziej fundamentalną misją szkoły jest uczenie bycia dobrymi ludźmi i dobrymi obywatelami – współpracy z tymi, którzy potrzebują pomocy. W dziedzinie komputerów to oznacza uczenie dzielenia się programami. Szkoły podstawowe ponad wszystko powinny powtarzać swoim wychowankom: „Jeśli przynosisz program do szkoły, musisz podzielić się nim z innymi dziećmi”. Oczywiście szkoły muszą praktykować to, co głoszą: uczniowie powinni mieć prawo do kopiowania, zaniesienia do domu, i dalszego rozpowszechniania całego oprogramowania, jakie instalowane jest przez szkołę.

Uczenie korzystania z wolnego oprogramowania, i współdziałania ze społecznością wolnego oprogramowania, jest praktyczną lekcją wychowania obywatelskiego. Przysposabia także uczniów do pełnienia swojej roli raczej w służbie publicznej, niż w służbie rekinów biznesu. Dlatego wszystkie szkoły wszystkich poziomów powinny korzystać z wolnego oprogramowania.

Przypisy

[1] Zapewne chodzi tu o barierę ekonomiczną, nie pozwalającą na zakup oprogramowania, nawet jeśli szkoły dostaną same komputery. W ten sposób dysproporcja w dostępie do wiedzy (a w perspektywie także dysproporcja dochodów) pomiędzy bogatymi i biednymi powiększa się – przyp.tłum.

[2] Firma tytoniowa RJ Reynolds została w 2002 roku ukarana grzywną 15 milionów dolarów za wręczanie bezpłatnych próbek papierosów na imprezach uczęszczanych przez dzieci. Zobacz http://www.bbc.co.uk/worldservice/sci_tech/features/health/tobaccotrial/usa.htm.

Inne teksty